Kilka lat temu zdecydowałam się na wzięcie udziału w 10-dniowym odosobnieniu i nauce dawnej techniki medytacyjnej – Vipassany. Podczas tego odosobnienia uczestnicy zobligowani są do zachowania milczenia, powstrzymania się od czytania i pisania oraz uprawiania sportów wszelakich, uprasza się nawet o niepatrzenie sobie w oczy. Idea jest próba osiągnięcia maksymalnego skupienia i wyciszenia.

W ośrodku przebywa około 120 uczestników, po równo kobiet i mężczyzn, ale każdy nocuje samodzielnie i nawet podczas grupowych medytacji czy posiłków zachowany jest w salach podział na płcie. Dzień rozpoczyna się o godz. 4 rano wspólną medytacją i kończy się podobnie o godzinie 21. W sumie 11 godzin medytacji każdego dnia przez 10 dni trwania kursu.

W trakcie przyjmowania do ośrodka trzykrotnie podpisywałam zgodę na dobrowolne pozostanie w murach ośrodka do czasu zakończenia kursu, niezależnie od moich odczuć. Kurs można przerwać tylko z powodów zdrowotnych lub jako konsekwencja interwencji kogoś upoważnionego do kontaktu z nami ze świata zewnętrznego (w przypadku choroby kogoś bliskiego lub w innych nagłych wypadkach). Brzmi dziwnie? Strasznie? Możliwe, ale bardzo szybko zrozumiałam, czemu ta procedura służyła. Ośrodki Vipassany na całym świecie rządzą się podobnymi prawami i oparte są na wieloletnim doświadczeniu i głębokiej wiedzy dotyczącej ludzkiej psychiki. Dodam tylko na marginesie, że tą techniką medytacyjną przeprowadza się z dużym sukcesem resocjalizacje w niektórych indyjskich więzieniach.

Ludzki umysł zachowuje się często podobnie do małpy – skacze z myśli w myśl, jak małpa z drzewa na drzewo. Umysł chce się bawić, doświadczać, chce karmić się światem zewnętrznym, stale poszukuje bodźców, które szybko dostarczą mu dopaminy. Stąd na przykład taka łatwość w uzależnianiu się od scrollowania naszych smartfonów – minimum zużywanej energii (jedynie powtarzalny ruch kciuka) a maksimum przyjemności i dopaminowego haju (news za newsem). A tu nagle nowy adept Vipassany rozpoczyna 10-dniowy post dopaminowy, głodówkę wręcz – w ciszy, w bezruchu, z zamkniętymi oczami. Koszmar! Prawdę mówiąc, już pierwszego dnia wieczorem szukałam dziury w płocie, żeby stamtąd uciec, pomimo tego, że dokładnie wiedziałam, jak kurs wygląda i czekałam z ekscytacją na jego rozpoczęcie kilka miesięcy. Na szczęście dziury w płocie nie znalazłam.

Zostałam i rozpoczęłam naukę wstępnej techniki medytacyjnej Anapamy – mającej pomóc nam wyciszyć umysł. Technika polega na całkowitym skupieniu uwagi na dziurkach nosa i rozpoznawaniu wszelkich doznań związanych z tym obszarem naszego ciała – temperaturą wdychanego i wydychanego powietrza, zapachem... Pierwszego dnia z 11 godzin poświęconych tej technice może 5 min udało mi się faktycznie pozostać w sumiennym skupieniu na oddechu. Następnego dnia poszerzyłam zakres do minut 8, a trzeciego dnia do 20!

Czym zatem zajmował się mój umysł podczas pozostałych godzin? Samym sobą. A właściwie produkowaniem niesamowitych historii dotyczących moich bliskich. Przez 3 dni non stop wyświetlały mi się pod powiekami katastroficzne filmy, w których w ramach różnych scenariuszy ginęli po kolei wszyscy członkowie mojej rodziny i nie pozostawał już nikt, kto mógłby mnie o tym poinformować. Przeżywałam te koszmary w ciszy, bez możliwości wypowiedzenia ich na głos. Dodatkowo doświadczałam wszystkich związanych z tymi historiami emocji – strachu, przerażenia, żalu...

Przecież dla naszego mózgu nie ma znaczenia, czy dana historia wydarzyła się naprawdę, czy nie. To ta wspaniała umiejętność naszego umysłu pozwala nam wzruszać się na filmach, w teatrze czy przeżywać fabułę beletrystycznej książki z takim zapałem, jakby to była historia kogoś nam faktycznie bliskiego... Wracając do pierwszych dni kursu – momentami myślałam, że wariuję. Dopiero krótka rozmowa z kierowniczką kursu, 20-letnim Dziewczęciem, która takich przypadków jak mój pewnie już obserwowała wiele, sprowadziła mnie na ziemię z katastroficznych przestworzy mojej wybujałej wyobraźni.

Zrozumiałam, że mój umysł pozbawiony pożywki w postaci zewnętrznych bodźców dał mi szansę, bym przyjrzała się własnym schematom myślowym. Jak na dłoni mogłam dostrzec wybujałą potrzebę kontroli, która dotąd ubrana była w piękne szaty opieki nad bliskimi, a teraz pozbawiona tej strawy zaatakowała samą siebie. A właściwie zaatakowała mnie pod postacią katastroficznych wizji końca moich bliskich pozbawionych mojej opieki właśnie. Śmieszne i straszne zarazem. Tamto wydarzenie było pierwszym świadomym krokiem, który poczyniłam ku poznaniu siebie.